PsychoWijsheden: Informatieverwerking

Hoi! Leuk dat je meeleest. In de rubriek PsychoWijsheden schrijven we over verschillende veelvoorkomende onderwerpen waar kinderen en hun ouders mee te maken krijgen. Als we tegen dingen aanlopen helpt het vaak al om beter te begrijpen waarom iets gebeurt of waar het vandaan komt. Opgroeien en opvoeden is knap lastig en wij helpen je graag om jezelf of je kind een beetje beter te begrijpen. Daarnaast geven we praktische tips, waar je hopelijk iets aan hebt!

PsychoWijsheden: Informatieverwerking

Met informatieverwerking wordt de manier bedoeld waarop we informatie die we met onze zintuigen opvangen verwerken in de hersenen. De manier waarop dit gebeurt verschilt per persoon. Zo kun je een hele snelle, een gemiddelde of juist een relatief trage informatieverwerking hebben. In dit artikel leggen we je uit wat dat betekent.

De hele dag door krijgen onze hersenen via onze zintuigen stukjes informatie binnen. We zien, ruiken, proeven, horen en voelen namelijk van alles! De meeste mensen zijn zich niet eens bewust van de hoeveelheid informatie die je per dag, per minuut en zelfs per seconde binnenkrijgt. Alle stukjes informatie die onze hersenen binnenkomen moeten worden verwerkt. Met verwerken wordt bedoeld dat de informatie naar de juiste plek in de hersenen gebracht wordt, zodat we er iets mee kunnen doen.

De manier waarop we de informatie uit de omgeving verwerken is bepalend voor ons gedrag. De grootste verschillen tussen mensen zit vaak in de snelheid waarmee informatie verwerkt wordt en de manier waarop we de wereld waarnemen.

Verwerkingssnelheid: Stel je de hersenen voor als een landkaart met allemaal weggetjes tussen verschillende punten. De informatie komt binnen op punt A en moet naar punt B om tot actie over te kunnen gaan. Bij een snelle informatieverwerking gaat de informatie in een sportauto over goed geasfalteerde snelwegen. Dit zorgt ervoor dat de stukjes informatie in een mum van tijd op de juiste plek zijn en je dus snel op actie kunt overgaan. Bij een relatief trage informatieverwerking gaat dezelfde informatie nog steeds van punt A naar punt B, maar dan op een tractor over landweggetjes. De informatie komt aan op bestemming, het duurt alleen wat langer dan bij de sportauto. Een gemiddelde informatieverwerking zit qua tempo ergens tussen de sportauto en de tractor in.

Waarneming: Als we het hebben over de hoeveelheid informatie die verwerkt wordt is het belangrijk om te weten dat we de wereld niet allemaal op dezelfde manier waarnemen. Waar sommige mensen het grote geheel goed kunnen overzien, zijn andere mensen vooral gericht op details. Waar sommige mensen een vierkant zien, zien andere mensen vier strepen. De focus op details in plaats van op het grote(re) geheel noemen we gefragmenteerde waarneming. Denk nog eens terug aan de landkaart van net. De informatie moet weer van punt A naar punt B. Als je alle informatie in één keer met een vrachtwagen vervoerd komt het gemakkelijker en tegelijkertijd aan op de eindbestemming. Verdeel je die zelfde informatie over de kofferbakken van 10 autootjes, is de kans groot dat het even duurt voordat alles goed en wel is overgekomen. Bij een gefragmenteerde waarneming is de informatie verdeeld over verschillende auto’s. Dit zorgt ervoor dat het meer moeite kost om informatie te verwerken (waardoor het vaak ook net wat langer duurt). Daarnaast kan het gebeuren dat er een autootje verdwaald of wat informatie verliest onderweg. En dat maakt het een stukje lastiger om op de juiste manier te handelen.

Zo. Nu weet je iets meer over hoe informatieverwerking kan verlopen. Eerder in dit artikel schreven we al dat de manier waarop informatie verwerkt wordt van mens tot mens, van kind tot kind verschilt. Aan de manier waarop je informatie verwerkt kun je weinig doen. Zo ben je nou eenmaal geboren. Wel zijn er trucjes te leren die kunnen helpen bij het verwerken van informatie. Hieronder een aantal praktische tips.

De Sportauto

Te snelle informatieverwerking: ik weet wel wat, maar nog niet hoe.

Risico: overschatting door de omgeving en frustratie bij het kind.

TIPS

Help je kind te vertragen en de tijd te nemen om stil te staan bij de opdracht en de verschillende mogelijkheden om deze aan te vliegen.
Ondersteun door concrete manieren aan te dragen om het doel te behalen.

Activeer voorkennis door te helpen herinneren aan een vergelijkbaar moment (hoe is het je de vorige keer gelukt?).
Blijf voldoende uitleggen en herhalen.

De Tractor

Relatief trage informatieverwerking: ik weet het wel, maar niet zo snel.

Risico: onderschatting door de omgeving, faalervaringen en niet meer durven/willen proberen.

TIPS

Geef je kind voldoende tijd om de informatie te verwerken en een antwoord te geven. Benoem dat het oké is als hij/zij even moet nadenken.
Stel één vraag of geef één opdracht tegelijk.
Pas je communicatie aan (kort & krachtig) en controleer voortdurend of je kind het kan bijhouden en je begrepen heeft. Geef concreet en expliciet aan wat je bedoelt en verwacht.

Activeer voorkennis door te helpen herinneren aan een vergelijkbaar moment.
Leer je kind om zelf verwerktijd in te bouwen door zinnen te gebruiken als ‘daar moet ik even over nadenken’.
Ga voorzichtig om met werken onder tijdsdruk, maar help je kind bij time-management.

De Puzzelaar

Gefragmenteerde informatieverwerking

Risico: veroordeling door de omgeving (het kan lijken of een kind ‘expres’ onhandig of ongewenst gedrag laat zien). Oorzaak-gevolg niet goed kunnen inschatten, minder makkelijk verbanden zien.

TIPS

Stel één vraag of geef één opdracht tegelijk. Zorg dat deze kort en duidelijk is.
Help je kind bij het overzien van het grotere geheel (uitzoomen) en oorzaak-gevolgrelaties.

Help je kind bij het aanbrengen van structuur in de dagelijkse praktijk.
Het maken van schema’s of stappenplannen biedt steun en zekerheid voor als je kind het even niet weet. Hierin staan alle stapjes aangegeven die je kind achtereenvolgens zet om bijvoorbeeld een opdracht uit te voeren of om werk te plannen en te organiseren. Zo help je je kind om grote gehelen op te delen in concrete stukjes en te leert ze begrijpen hoe de stappen samen een geheel (opdracht, werkstuk) vormen.

Ten slotte hebben we allemaal een voorkeur voor de manier waarop we informatie verwerken. Zo verwerkt de een visuele informatie makkelijk, terwijl hij het lastig vindt om auditieve informatie te verwerken en is dat bij de ander andersom. Laat je kind bij de informatieverwerking gebruik maken van diens sterke kanten en voorkeursmethode. Heel veel succes!